Vâdeli İşlem Ve Opsiyon Borsası’nda (Vob) İşlem Yapmak Câiz Midir?
VOB, Vadeli İşlem Borsası A.Ş.’ nin kısaltılmış ünvanıdır. VOB vâdeli işlem ve opsiyon borsası işletmek amacıyla Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuş özel hukuk tüzel kişisidir. VOB aynı zamanda borsanın kendisidir.
VOB’da “vâdeli işlem sözleşmeleri” alınıp satılmaktadır. Bununla birlikte, opsiyon sözleşmelerinin de işlem görmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.
Herhangi bir türev aracın borsada kote edilebilmesi, Sermaye Piyasası Kurulu’nun iznini de içeren uzun bir hazırlık süresini gerektirir. Bir türev aracın borsaya kote edilebilmesi için, birçok koşulun yanında, dayanak varlığının aktif bir spot piyasasının da olması gereklidir.
VOB’da işlem görmekte olan şözleşmeler şunlardır: İMKB 30, İMKB 100, Gösterge DİBS, TL / DOLAR, TL / EURO, Anadolu Kırmızı Buğday fiyatı, Egepamuk fiyatı, altın. VOB’da yapılan alım satımlarda dinen alım satıma uygun olmayan endeks satımları zaten meşrû olmaz. Örneğin İMKB 30 ve İMKB 100 endeksleri ile DİBS fiyatına bağlı sözleşmeler câiz değildir. TL / DOLAR ve TL / EURO vâdeli işlem sözleşmeleri ise her iki bedelin de vâdeli olması sebebiyle spekülasyon amaçlı kullanıldığından câiz değildir. Ayrıca her iki bedelin de kesin olarak vâdeli satıldığı sözleşmeler İslâm hukukçularınca fâizli işlem sayılmaktadır. (İhtiyaç sebebiyle vaadleşme yoluyla yapılmasına izin verilen forward işlemde kesin olarak alım satım değil vaad söz konusudur). VOB’da alınıp satılan buğday ve pamuğa bağlı vâdeli işlem sözleşmelerinde ise gerçekte mal alınıp satılmamaktadır. Söz konusu malların fiyatı üzerine işlem yapılmaktadır. Bu da spekülasyon amaçlı olduğundan ve gerçekte alınıp satılan birşey olmadığı için dinen câiz olmaz. Altın vâdeli işlem sözleşmeleri de TL, DOLAR ve EURO ile aynı hükme tâbidir. Ayrıca gerçekten altın alınıp satılmamakta altın fiyatı üzerinden kâr ya da zarar riskine girilmektedir. Bu da dinen uygun görülmemektedir.
