Müşterinin Mülkiyetine Geçmiş Mal Murâbaha Yapılabilir Mi?
Katılım bankasının murâbaha yapabilmesi için müşteriye satılacak malın müşterinin mülkiyetine geçmemiş olması gerekir. Zira katılım bankası satıcıdan alacağı malı müşterisine satabilecek konumda olmalıdır. Eğer mal müşterinin olmuş ise katılım bankası satıcıya para ödeyip müşteriden fazlasını talep edemez. Zira müşterisinin zaten satın aldığı mal için yapacağı ödeme müşterisine verilmiş nakit borç anlamına gelir. Bu borcun fazlasıyla tahsili ise fâiz demektir. Dolayısıyla katılım bankaları murâbaha yapacakları malın, müşterilerinin mülkiyetine geçip geçmediğini araştırırlar.
Malın müşterinin mülkiyetine geçip geçmediği İslâm hukûku bakımından değerlendirilir. Yani mer’î ticâret kanununa göre alıcının mülkiyetine geçmiş olmasa bile bir mal İslâm hukûkuna göre müşterinin olmuş sayılıyorsa katılım bankası murâbaha yapamaz. Zira mer’î kanunlar çiğnenmemek şartıyla katılım bankaları için asıl önemli olan İslâm hukûkudur.
Buna göre şu durumlarda malın mülkiyetinin müşteriye geçtiği ifade edilir:
- Katılım bankasından vekâlet almadan evvel tapu ve ruhsat müşterinin adına düzenlenmiş ise katılım bankası murâbaha yapamaz.
- Katılım bankasından vekâlet almadan evvel malın asıl faturası müşteri adına kesilmiş ise katılım bankası murâbaha yapamaz.
- Katılım bankasından vekâlet almadan evvel müşteri satıcıya peşinat ödemesi yapmış ise katılım bankası murâbaha yapamaz. Kapora ödemelerinin malın mülkiyetini müşteriye geçirip geçirmediği tartışmalıdır.
- Katılım bankasından vekâlet almadan evvel satıcı ile müşteri satış sözleşmesi imzalamış iseler katılım bankası murâbaha yapamaz. Bugünkü ticârî teâmüllere göre katılım bankalarının finanse edebileceği büyüklükteki alım satımlarda alıcı ile satıcının pazarlık niyetiyle “aldım sattım” demeleri akit sayılmamaktadır. Yani taraflar sözlü olarak icap ve kabulde bulunmuş görünseler de ne malın mülkiyeti müşteriye geçmiş sayılmakta ne de müşterinin satıcıya borçlandığı düşünülmektedir. Eğer taraflar gerçekten alım satım niyetiyle sözlü icap ve kabulde bulunmuşlarsa malın mülkiyeti müşteriye geçmiş sayılır.
