Kıymetli Maden Depo Hesapları Nasıl Değerlendirilmelidir?
Altın ve gümüş alıp satmak meşrûdur. Bu sebeple katılım bankalarının bu tür varlıkların ticâretine girmesi mümkündür.
Altın ve gümüşün para vasfını kaybedip kaybetmediği tartışmalıdır. Para vasfını kaybettiğini söyleyen İslâm hukukçularına göre bu emtialar hem peşin hem de vâdeli satılabilir. Zira para vasfını kaybetmiş iseler emtia olmuşlardır. Emtiaların para karşılığında satımında da vâde olabilir. Para vasfını kaybetmediler diyenlere göre ise altın ve gümüş peşin satılmalı; taksit yapılmamalıdır. Çünkü bu durumda alışverişin iki bedeli de para olmaktadır. Paranın vâdeli satımı da kâr değil fâiz doğurur.
Bir varlığı satarken müşterinin hesabına kaydetmek “hükmî kabz” anlamına gelir. Yani müşteri o malı fiilen kabzetmiş sayılır. Çünkü banka hesabına kaydetmek müşteriye fiilen teslim etmenin sağladığı yetki ve avantajları fazlasıyla sağlamaktadır. Müşteri hesabındaki altın üzerinde tasarruf hakkına sahiptir. Örneğin internetten altınını TL’ye çevirebilir. Banka imkân verirse bu altını EFT ve havale yapabilir. Ayrıca banka hesapları malın mülkiyetini ispat için önemli bir enstrümandır. Bu yüzden devlet alışverişlerde banka hesaplarının kullanılmasını teşvik etmektedir. Netice olarak bir varlığın banka hesabına kaydedilmesi o varlığı teslim alma anlamına gelir. Bu şöyle düşünülebilir: Döviz ticâreti meşrûdur. Bir şahıs bankadaki TL hesabını kullanarak internet üzerinden bankanın ilan ettiği kurdan DOLAR alır. Artık hesabındaki TL, DOLAR’a dönmüştür. Halbuki o şahıs ne verdiği parayı ne de aldığı parayı görmüştür. Ama hükmî kabz gerçekleştiği için; yani hesabına geçen DOLAR üzerinde tasarruf hakkı olduğu için işlem meşrûdur, meşrû sayılmalıdır.
Katılım bankaları uluslararası bankalardan ya da yerel altın satan kurumlardan bir miktar altın alırlar. Bu altınları satıcı bankaların ya da yerel kurumların kasalarında tutarlar. Yani banka için de “hükmî kabz” işlemi geçerlidir. Bunu hemen hergün tekrar ederler. Müşterilerinin talepleri oldukça altınlarını müşterilerine satarlar. Bu durumda kasada duran altın müşterilerinin olur. Onlar altına yatırım yapmış olurlar. Satmak isterlerse satabilirler. Bu alınan satılan altınlar gerçekten kasalarda mevcuttur. İstenirse altın için minimum 1 kg. gümüş için de minimum 5 kg. ve üzeri taleplerde transfer, sigorta ve saklama işlemleri başta olmak üzere doğabilecek tüm maliyetleri karşılayacağına dair taahhütte bulunmaları halinde altınları kendilerine verilir. Katılım bankaları altın almış, hükmen kabzetmiş, bunları müşterilerine satmış ve kasada saklamıştır. Müşteri altınını fiilen istiyorsa altınının kendisine ulaştırılması esnasındaki masrafları ödemesi gerekir.
Netice itibariyle kıymetli maden depo hesapları altına ve gümüşe yatırım yapmak isteyen ancak nasıl saklayacağını düşünenler için uygun bir finansal yöntemdir. Meşrû olmadığını söylemek doğru olmaz.
