Câri Hesaplar Nasıl Değerlendirilmelidir?
Katılım bankalarında açılan câri hesaplar fâizli bankalardaki vâdesiz hesaplar gibi kısmen borç kısmen emânet sayılabilir. Zira katılım bankası hesaba yatırılan tutarı tazminle mükellef olduğundan söz konusu para borç hükmünü alır. Ancak bankanın hesaplara yatırılan parayı tamamen kullanamaması, hesap sahiplerinin her istediklerinde paraya ulaşabilmeleri için şubelerinde, muhabir bankalarda ve ATM’lerde para tutması söz konusu tutarın kısmen emânet olduğunu da gösterir. Katılım bankası bu hesaplara fâiz ya da kâr payı ödemesi yapmaz. Hesap açılırken şart koşulmaması, mevzuatın izin vermesi ve katılım bankasının örf haline getirmemesi halinde hüsnü edâ kabilinden ek ödemeler yapabilir. Yine birebir şart koşulmamak kaydıyla katılım bankaları câri hesap sahiplerine bankacılık hizmetlerinde avantajlar sağlayabilirler. Bu hesapların varlığı ve hesap sahiplerinin bankaların çeşitli hizmetlerinden yararlanmaları umûmu belvâ (yaygın ihtiyaç) haline gelmiştir. Ancak katılım bankalarının kimi hizmetlerini ücretsiz kimi hizmetlerini ücret mukâbili sunmaları mümkündür. Hesap sahiplerinden yıllık belli bir ücret (hesap işletim ücreti ya da câri hizmet ücreti) alıp bu ücret karşılığında hizmetlerinden yararlandırması da câizdir.
Özel câri hesap sahiplerinden alınacak vekâletle fatura, vergi, harç türü ödemelerinin yapılması mümkündür. Bu tür ödemeler karşılığında ücret alınabilir. Alınan ücret vekâlet karşılığıdır. Zira ücretli vekâlet kira gibidir. Özel câri hesapta para yokken de katılım bankası bu ödemeleri yapabilir. Ancak hesap sahibine verdiği borç karşılığında fâiz alamaz. Yukarıda olduğu gibi vekâlet ücreti alabilir. Bu ücret maktû olabileceği gibi ödenen meblağa göre nisbî de olabilir. Fakat bu fâiz için hile olmamalıdır.
Kazancı tamamen dinin onaylamayacağı işlerden olan kişi ve kuruluşların paraları câri hesaplara alınamaz. Zira bu durumda tümüyle haram olan bir gelirden bankanın kazanç sağlaması söz konusu olur. Banka parayı geri çevirme hakkına sahip değilse söz konusu parayı kullanmaz. Kullanır ve gelir elde ederse bu gelir sosyal projelere aktarılır. Zira söz konusu gelir banka için meşrû olmaz ancak başkaları için meşrûdur.
