Vekâlet Nedir? Nasıl Verilir?

 Vekâlet “Kişinin, belli bir tasarrufta, başkasını kendi yerine koymasıdır”. Meşrûiyeti konusunda en ufak bir tereddüt bulunmamaktadır.

Vekâlet yazılı olabileceği gibi sözlü de olabilir.

Açıkça vekâlet verilmedikçe vekâlet verilmiş olmaz. Ancak vekâlet vermek için “vekâlet” lafzı ve türevlerinin kullanılması zorunlu değildir. Başka lafızlarla da vekâlet verilebilir. Vekilin kendisine vekâlet verildiğinden haberinin olması şarttır. Kime vekâlet veriliyorsa onun açıkça tayin edilmesi de gerekir.

Katılım bankası çalışanları murâbaha müşterilerine yönelik olarak “Fâizsiz bankacılık ilkeleri gereği talep ettiğiniz malın önce banka adına peşin alınması ve tarafınıza taksitle satılması gerekmektedir. Bizden talep ettiğiniz mallar için banka adına sipariş vermeye, ücret ödemeye, teslim almaya vs. vekilsiniz” türünden bir ifade kullanmalıdırlar.

Vekâletin kabûlü sarih bir şekilde yapılabilir (yani “vekâletinizi kabul ettim denilebilir). Ancak bu zorunlu değildir. Kendisine vekâlet verme irade beyanı ulaşan kişi, vekâletin gereğini yerine getirirse vekâleti kabul etmiş sayılır. Vekâletin kabulü, vekâlet verme teklifinin hemen ardından yapılmak zorunda değildir. Vekâlet vermek için müvekkil ve vekilin aynı yerde bulunması şart değildir. Müvekkil ve vekil kural olarak dilediği anda vekâlete son verebilir.

Vekâlet ücretle kabul edilebilir.

Müvekkil neyi yapmaya ehilse, ancak o tasarrufu başkasına tevdi edebilir. Ayrıca kişi, ancak hukuken yetkisi olan tasarruf konusunda başkasına vekâlet verebilir. Bu itibarla katılım bankalarında müşteriye malı teslim alma vekâleti verecek olan çalışanın bu iş için yetkilendirilmiş olması gerekir. Yani kurum adına böylesi vekâletleri verebileceği ifade edilmelidir.

Vekilin, vekâlete uygun yaptığı tasarruflar müvekkili bağlar. Vekil, müvekkil tarafından başkasına vekâlet vermeye de yetkili kılınmışsa başkasına vekâlet verebilir.

Mal alımı için verilen umûmi vekâlette alınacak malların sınırlanmaması akde zarar vermez. Malların nevinin, sıfatının ve semeninin (parasının) belirlenmesi şart değildir. Ancak katılım bankaları umûmi vekalet vereceklerse bunu kime verdiklerine dikkat etmelidirler. Her kuruluşa umûmi vekalet vermek uygun değildir.

Vekâletten her iki tarafta dönme hakkına sahiptir.

Vekil, müvekkilin koştuğu bütün şartlara riâyet etmek zorundadır.

Vekâlet zaman ve mekan ile de sınırlandırılabilir.

Vekil bir kişi olabileceği gibi birden fazla da olabilir.

Vekil, vekâlet konusu işi yaparken yaptığı masrafları müvekkilden alır.

Müvekkil, kendisi adına alım yapması için vekâlet vermişse, malın alımı için gerekli parayı vekile vekâlet sırasında vermek zorunda değildir. Vekil kendi parasıyla malı alıp sonra müvekkilden parasını tahsil edebilir.

Vekil, vekâlet konusu işi yaparken zarara uğramışsa müvekkil bu zararı tazmin etmelidir. Tazmin için zararın kesin olması, vekilin kusurunun bulunmaması ve vekâletin ifası yüzünden zarar edilmiş olması şarttır.

Müvekkil, vekili dilediği zaman azledebilir. Ancak vekâlete başkasının hakkı taalluk etmişse hak sahibinin rızası olmadan azil gerçekleşemez.