Katılım Bankasının Hiç Görmediği Malı Alıp Satması Câiz Midir?

İslâm hukûkunda ne malı almak ne de satmak için onu görmek şarttır. Yani bir müşteri görmediği bir malı satın alabilir; satıcı da görmediği bir malı satabilir. Bu noktada tartışmalı olan husus malın teslim alınmasının şart olup olmadığıdır. İslâm hukukçuları teslim alınmamış malların satılması konusunda şu görüşleri ileri sürmüşlerdir. İmam Şâfiî yiyecek, akar, menkul veya nakit olup teslim alınmamış malın satışını sahih kabul etmemiştir. Osmân el-Bettî ise böyle bir satışı hiçbir kayıt koymaksızın sahih saymıştır. İmam Ebû Hanîfe gayr-i menkullerin teslim alınmadan satışına izin vermiş; bunun dışındakileri onaylamamıştır. İmam Mâlik ise yiyecek maddelerinin kabzedilmeden satılmasını doğru bulmazken diğer malların böyle satışını meşrû görmüştür. Bazı âlimler ise ölçülüp tartılanların kabzedilmeden satışını kabul etmezken diğer malların teslim alınmadan satışını onaylamıştır³⁶. Yani konu içtihada açık olup günün şartlarına göre yeni değerlendirmeler mümkündür.

Katılım bankalarının malı hiç görmedikleri de söylenemez. Örneğin bireysel konut murâbahalarında eksper şirketleri malı görmekte ve bankaya rapor sunmaktadırlar. Hatta eksper şirketleri konu üzerinde uzman olduklarından onların bankaya sundukları rapor malı çıplak gözle görmeye nazaran daha hassastır. Yine bankalar malı satıcıdan teslim almak üzere müşterilerine vekâlet verdikleri için vekâlet yoluyla malı görmüş kabul edilirler.

36. Nevevî, Şerhu Sahîhi Müslim, X, 169-170.