Banka Maaş Hesabı Promosyonları Câiz Midir?
Bankalar parayı nakleden kurumlardır. İşçi çalıştıran kuruluşların da binlerce çalışanına maaş ödemesi gerekir. Bu işlemin en kolay yolu bankalardan istifade etmektir. Fâizli de olsalar bankalardan hizmet almak meşrûdur. Bankalar pek çok yere şube açmış, internet şubeleri oluşturmuş, ATM’ler kurmuş, diğer bankalarla anlaşmalar yapıp ortak ATM’ler oluşturmuşlardır. O halde kurumlar bankalar aracılığıyla maaş dağıtımlarını gerçekleştirebilirler.
Bankalar parayı işleten müesseseler olmaları ve günlük bile olsa belli oranda paranın hesaplarda kalması onlara fayda sağladığı için bu maaş dağıtımının bankaya da faydası bulunmaktadır. Bu faydanın doğrudan fâiz kazancı olması gerekmemektedir. Yani banka, hesaplardaki her kuruş karşılığı fâiz alıyor değildir. Maaş dağıtım işlemleri bankaların hesap sahiplerine çapraz satışlar yapabilmesine de imkân sunduğu için tercih edilmektedir.
Bankalar maaş dağıtım karşılığında ücret alma hakkına bile sahip iken işlemin kendisine menfaati olduğu için kendisi kuruluşlara promosyon ödemesi yapmaktadırlar. Geçmişte bu tür ödemeler doğrudan kuruluşların olurken bugün kuruluşlar promosyonun çalışanlarına aktarılmasını istemektedirler. Bu noktada bazı İslâm hukukçuları söz konusu meblağın fâiz olduğunu düşünürken diğer bazıları en azından çalışanlar açısından fâiz olmadığını ifade etmektedirler.
Bizce bu promosyonlar çalışanlar için fâiz sayılmaz. Zira çalışan parasını ayın 15’inde alabilme hakkına sahiptir. Çalışanın parası da zaten ayın 15’inde kendisinin olmaktadır. Ayrıca çalışan bankayla fâiz akdi yapmış da değildir. Bu promosyonların kurum için fâiz olması da bizce isabetli değildir. Burada meşrû bir işten bankanın farklı istifadeleri olacağı için işverene ödediği bedel söz konusudur denilebilir. Bir başka açıdan da kurumların bankalara yatırdıkları meblağlar bankaya borç verilmiş değildir. Bu paralar bankanın hesap sahiplerine ödemesi için kendisine emânet edilmiştir. Dolayısıyla fâizcilik amacı taşındığı da düşünülemez. Bankanın hem işlem yapıp hem de bedel ödemesini şöylece örneklendirebiliriz: Normalde müvekkiller avukatlara ödeme yaparken prestij ve reklam amacıyla bir avukatlık bürosu herhangi bir ünlü şirketin hukuk işlerini ücretsiz ya da belki kendisi ücret ödeyerek üstlenmek isteyebilir. Buna mâni bir dînî delil bulunmamaktadır. Ancak kuruluş ile banka paranın normalden birkaç gün evvel bankaya yatırılması ve buna karşılık promosyon ödenmesi üzerine anlaşırlarsa bankanın kuruluşla anlaşması fâizli hale gelir. Ancak yine de bu durum çalışanı ilgilendirmemektedir.
